Nieuwe tijd - Negentiende eeuw

1800 -1900

Landschap

In de negentiende eeuw drukt de Industriële revolutie haar stempel op het Noord-Hollandse landschap. Handel en industrie eisen nieuwe ruimte op, vooral in de tweede helft van de eeuw. Dan neemt ook de bevolking sterk toe en groeien de steden buiten hun zeventiende-eeuwse grenzen. Oude stadswallen worden gesloopt en nieuwe wijken verrijzen in de aangrenzende weilanden. Het ontmantelen van de oude verdedigingswerken kan pas plaatsvinden als er een nieuw antwoord is gegeven op een mogelijke oorlog. De Nieuwe Hollandse Waterlinie komt in de plaats van zijn zeventiende-eeuwse voorganger, en rond Amsterdam wordt een militaire stelling gebouwd van 135 kilometer lengte, voorzien van 45 moderne forten.

Amsterdam krijgt een nieuwe verbinding met de Noordzee, eerst via het Noord-Hollandsch kanaal in 1824, later met het Noordzeekanaal in 1876. Het winnen van nieuw land ten koste van zee en meer gaat door, met als hoogtepunt de drooglegging van de Haarlemmermeer in 1852. Stoomkracht neemt het daarbij over van windkracht. De stoomgemalen De Leeghwater, De Lynden en De Cruquius pompen een van de laatste polders van Noord-Holland droog: de Haarlemmermeer. Deze valt in 1852 droog. Stoomkracht zorgt ook voor een nieuw verkeersmiddel: de trein, die in 1839 voor het eerst tussen Amsterdam en Haarlem rijdt.

Landschap van halverwege de negentiende eeuw. Klik op de gele hotspots op de kaart voor meer informatie uit die tijd.

Stoomgemaal De Cruquius

Bewoners

Het Koninkrijk der Nederlanden, dat na de Franse tijd ontstaat, is een sterk verarmd land. Voor het noordelijk deel wordt dat nog erger, als in 1831 het welvarende België zich afscheidt. Er heerst armoede en er wordt niet geïnvesteerd door de regering. Grote delen van de stadsbevolking leven van de bedeling en wonen in onhygiënische omstandigheden die veel mensenlevens bekorten. Dat Holland in 1840 wordt gesplitst in Noord- en Zuid-Holland, maakt voor die mensen niets uit. In de tweede helft van de eeuw klimt de maatschappij uit het dal, eerst langzaam, dan sneller. De droogmakerijen, de aanleg van spoorwegen, de bouw van nieuwe huizen en fabrieken en de toegenomen overzeese handel zorgen voor een stijging van de welvaart.

Bewoners

Ook worden maatregelen genomen op het gebied van de volksgezondheid. De mensen leven langer en beter. Tussen 1850 en 1900 verdubbelt de bevolking van Noord-Holland, van 470.000 inwoners tot 960.000. De helft van hen woont in Amsterdam, dat in die tijd groeit van 225.000 naar 510.000 inwoners. Er worden meer kinderen geboren en de mensen gaan later dood: de gemiddelde leeftijd van mannen stijgt tussen 1850 en 1900 van 35 naar 51 jaar. Bovendien komen er veel nieuwe bewoners naar de steden, vooral naar Amsterdam, op zoek naar werk.

Archeologiemuseum Huis van Hilde biedt educatieve programma’s aan over verschillende perioden en onderwerpen. Leerlingen beleven een leuke en leerzame ochtend of middag. Het schoolbezoek en de bijbehorende lespakketten sluiten aan bij de kerndoelen van het onderwijs en de Canon van Nederland. Leerlingen maken in de permanente tentoonstelling kennis met alle mensfiguren en kunnen in het ArcheoLab vondsten van dichtbij bekijken en aanraken.

Intussen in de rest van de wereld

1854

Na een intimiderend bezoek van een Amerikaanse vlooteenheid ziet Japan zich gedwongen zich open te stellen voor contact met het buitenland

De haven van Shimoda in Japan waar de bevolking geconfronteerd werd met 9 Amerikaanse schepen om een handelsverdrag af te dwingen.

1815

Keizer Napoleon van Frankrijk verliest zijn laatste veldslag, bij Waterloo

1825

Laatste Spaansgezinde troepen in Zuid-Amerika geven zich over, waardoor dat continent onafhankelijk wordt

1863

Op 1 juli 1863 wordt de slavernij officieel afgeschaft in de Nederlandse koloniën. Er verandert niet veel, tot slaaf gemaakten moeten nog tien jaar op de plantages blijven werken. De slaveneigenaren krijgen een financiële vergoeding van de Staat

1871

In Versailles wordt koning Wilhelm van Pruisen uitgeroepen tot Keizer van Duitsland

1886

Het eerste patent voor een automobiel met benzinemotor wordt verleend aan Karl Benz