Lezing ‘Hoe het echte Fries verdween uit Noord-Holland’

14-03-2024

Datum: Donderdag 14 maart, 20:00 uur (museum open vanaf 19:15 uur)
Lezing:‘Hoe het echte Fries verdween uit Noord-Holland’
Door: Arjen Versloot
Toegang: €7,50 (incl. koffie/thee)
Ook het museum bezoeken? Dan kan dat die avond gratis met een Museumkaart of voor het gereduceerde tarief van €5,00.
Aanmelden: Klik hier om je aan te melden

Bij de Friese taal denken de meeste mensen aan de provincie Fryslân, in het noorden van Nederland. Weinig mensen weten dat het Fries vroeger in een veel groter deel van het huidige Nederland gesproken werd. Vrijwel alleen historisch-taalkundigen en dialectologen zijn zich daarvan bewust. Aan de hand van met name plaats- en waternamen valt te achterhalen dat heel Noord- en Zuid-Holland (ongeveer tot aan de Nieuwe Maas bij Rotterdam), in de vroege middeleeuwen Friestalig was. De naam van het ‘IJ’ bij Amsterdam is een voorbeeld van zo’n oorspronkelijk Friese waternaam. Niet voor niets heet de kop van Noord-Holland ‘Westfriesland’. Het traditionele dialect van de streek bevat nog verschillende Friese woorden, maar het is een dialect van het Nederlands en niet van het Fries. Tot op heden ontbrak een echte tekst in het Fries van Holland.

Nieuwe tak aan Friese taalfamilie
In een zangbundel, gedrukt in Amsterdam in 1643, staat een – nogal scabreus – liefdeslied in een taal die weliswaar Fries oogt, maar qua taal zeer sterk afwijkt van het Fries zoals dat in de 17de eeuw in de provincie Fryslân gesproken werd. De bundel geeft helaas geen schrijversnaam, maar er zijn sterke inhoudelijke en taalkundige aanwijzingen dat deze tekst geschreven is in het Fries van Noord-Holland. Daarmee wordt een nieuwe tak toegevoegd aan de Friese taalfamilie.

Prof. Dr. Arjen Versloot is hoogleraar Germaanse taalkunde, in het bijzonder de Duitse, Scandinavische en Friese talen, aan de Universiteit van Amsterdam.

Serie ‘Noord-Holland in het 1e millennium’
Deze lezing is onderdeel van de serie ‘Noord-Holland in het 1e millennium’. Recent verscheen de publicatie ‘Noord-Holland in het 1e millennium’, twee rijk geïllustreerde delen over de archeologie en aanverwante wetenschappen in Noord-Holland uit de eerste tien eeuwen van onze jaartelling. In een serie van vijf lezingen worden diverse onderwerpen op het raakvlak van archeologie, taalkunde, geschiedenis en mythologie uit de publicatie nader belicht. De publicatie is verkrijgbaar in de museumwinkel van Huis van Hilde.

Programma
Donderdag 1 februari | ‘Het paleolandschap van Noord-Holland in beeld, achtergronden bij de kustvorming van de provincie voor, tijdens en na het 1e millennium’ door Peter Vos
Donderdag 15 februari | ‘Hoe doodgewone scherven een tipje van de sluier oplichten over de vroegmiddeleeuwse bewoningsgeschiedenis van Noord-Holland tussen 300 en 800 n. Chr.’ door Jan de Koning
Donderdag 29 februari | ‘Van boerderij tot buurtschap. Huisbouwtradities en dorpsvorming in vroegmiddeleeuws Limmen en Heiloo’ door Menno Dijkstra
Donderdag 14 maart | ‘Hoe het echte Fries verdween uit Noord-Holland’ door Arjen Versloot
Donderdag 28 maart | ‘Wodan in Frisia; voorchristelijke godheid in Noord-Holland’ door Rob van Eerden

Aanmelden voor meer lezingen uit de serie kan tevens via bovenstaande aanmeldlink.