Het meisje van het Raaksje

Wie was toch het meisje op de foto die was gevonden bij opgravingen aan de Groeneplaats in Den Burg? Archeologen van Archeologie West-Friesland stuitten daar in het najaar van 2017 op een ‘fotocliché’ (een drukvorm voor afbeeldingen) van een meisje in een matrozenpakje. Deze week heeft Huis van Hilde de vondst in bruikleen gegeven aan het meisje op de foto. Hoe is zij uiteindelijk gevonden?

De opgraving

Tot de bouw van het voormalige gemeentehuis stond ten zuidwesten van de Burghtkerk in Den Burg een rij woningen en winkelpanden, bekend als het Raaksje. Tijdens het archeologisch onderzoek werden verscheidene funderingen en kelders van deze vroegere bebouwing aangetroffen. Bij dit onderzoek kwam veel vondstmateriaal uit diverse perioden tevoorschijn. Heel tastbaar was het afval van het vroegere Café den Burg dat vanaf de late 19de eeuw tot vlak na de Tweede Wereldoorlog gevestigd was aan Groeneplaats 4, bestaande uit vroeg 20ste-eeuws gebroken serviesgoed, een bierpul en borrelglaasjes. Op hetzelfde perceel kwam tijdens het uitgraven van de archeologische werkput tussen de funderingen van de riante woning nog een bijzondere vondst tevoorschijn; een rechthoekig houten blokje van waarop een zinken plaatje met een fotonegatief van een jong meisje is vastgezet, een zogenaamd fotocliché, een drukvorm waarbij een fotonegatief in hoogdruk kan worden afgebeeld. Maar wie was dit meisje en waar was het cliché voor gebruikt? Het begin van een zoektocht.

De zoektocht

Eerst was er een lezing waar een oproep werd gedaan zonder resultaat. Later publiceerde Historische Vereniging Texel een artikel waarin opnieuw de vraag werd gesteld; wie (her)kent dit meisje? Kort daarna kwam er een telefoontje: “Ik zit hier naast het meisje van het Raaksje”. Het bleek te gaan om Tineke Gieles-Spigt, destijds 3 jaar oud. De foto bleek gebruikt te zijn voor een rubriek in de Texelse Courant. In de editie van 27 september 1950 staat de foto van Tineke in haar matrozenpakje met daaronder de tekst: “Tineke Spigt. Tineke woont in de Gravenstraat no. 19 en wordt vandaag drie jaar. Ze gaat alle dagen trouw naar het kleuterschooltje, waar ze het erg fijn vindt. Thuis speelt ze met haar poppen, waarmee ze de beste maatjes is. Ze heeft een zusje waar ze erg veel van houdt.” Deze foto was nummer 28 in een serie met kinderportretten in de Texelse Courant. Tineke woonde toen naast de bioscoop in de Gravenstraat.

De reis van het cliché

Maar hoe kwam een cliché uit 1950 uit de drukkerij van Langeveld & De Rooij aan de Parkstraat terecht in een tuin aan het Raaksje? De tuinen van het Raaksje grensden aan het park, evenals de achterzijde van de drukkerij. De drukkerij van de Texelsche Courant stond in 1950 nog aan de Parkstraat, tegenover de winkel van Langeveld & De Rooij. Maar de tuinen van het Raaksje en de drukkerij grensden niet aan elkaar. In 1965 werd naast de drukkerij een noodwoning gebouwd voor gemeentebode A. Poel; hier was ook het kantoor van de Stichting Cultureel Werk. Aansluitend werd begonnen met sloop van de huizen aan het Raaksje; na het gereedkomen van de nieuwe gebouwen van gemeentewerken aan de R.P. Keijserstraat werd ook de voormalige doopsgezinde pastorie met daarin het tijdelijke kantoor van gemeentewerken gesloopt. De drukkerij verhuisde in 1967 van de Parkstraat naar de Warmoesstraat, waarna ook dit gebouw werd gesloopt. Mogelijk kwam in deze jaren tijdens grondwerkzaamheden het cliché met de foto van Tineke Gieles-Spigt achter het Raaksje terecht.

Bijzondere vondst

Het is al vrij uniek een foto aan te treffen tijdens archeologisch onderzoek. Maar met dit verhaal krijgt archeologie letterlijk een gezicht. Het fotocliché is overhandigd aan ‘het meisje van het Raaksje’ en krijgt een mooie plek bij Tineke thuis, waarschijnlijk naast de afdruk die ervan is gemaakt.